آیا می‌دانید یک شبکه مبتنی بر بلاک‌چین چگونه کار می‌کند؟ آیا می‌دانید چگونه می‌توان یک شبکه غیرمتمرکز ساخت که تمامی افراد مشارکت کننده در آن انگیزه‌ لازم برای فعالیت بدون تقلب و صادقانه را داشته باشند؟

آیا می‌دانید اقتصاد رمزارزمحور و یا همان Cryptoeconomics چیست و شامل چه حوزه‌های از اقتصاد می‌شود؟

در این مقاله می‌خواهم به طور خلاصه و به زبان ساده شما را با مفهوم  اقتصاد رمزارزمحور Cryptoeconomics آشنا کنم. یک حوزه علمی جدید که توجه بسیاری از اقتصاددانان را به خود جذب کرده است.  در واقع می‌توان گفت Cryptoeconomics آن‌چیزی است که فناوری بلاک‌چین را جذاب و از سایر فناوری‌ها متمایز می‌کند. این شاخه جدید اقتصادی را می‌توان ترکیبی از علم رمزنگاری، تئوری شبکه، اقتصادتوکن‌ها و طراحی مکانیزم دانست.

به شما اطمینان می‌دهم پس از خواندن این گزارش پاسخ‌های مناسبی برای سوال‌های مطرح شده خواهید داشت. خواندن این گزارش همچنین به شما کمک خواهد کرد تا با یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های موفقیت پروژه‌های بلاک‌چینی آشنا شده و دانش خود را در این حوزه افزایش دهید.

اقتصاد رمز ارز محور یا

Cryptoeconomics چیست؟

ولاد زمفیر Vlad Zamfir یک توسعه‌دهنده مطرح در شبکه اتریوم است. او Cryptoeconomics را این چنین تعریف می‌کند:

“مطالعه نظام‌مند پروتوکل‌هایی که مرتبط با تولید، توزیع و مصرف کالاها وسرویس‌ها در دنیای غیرمتمرکز و رمزنگاری  هستند، درون مایه Cryptoeconomics است. یک دانش عملیاتی و میدانی که تمرکزش بر شناخت وطراحی این پروتوکل‌هاست.”

 درواقع Cryptoeconomics علمی است که به ما کمک می‌کند تا با استفاده از قواعد رمزنگاری و اصول تئوری بازی‌ها و طراحی مکانیزم، شبکه‌های امنی طراحی کنیم که اهداف از پیش مشخصی را دنبال می‌کنند. استفاده از قواعد رمزنگاری امکان ارتباط امن و شفاف فرد به فرد را فراهم می‌کنند. اقتصاد بازی‌ها نیز کمک می‌کند تا مشوق‌هایی همیشگی برای مشارکت صادقانه و بدون تقلب افراد در قسمت‌های مختلف شبکه طراحی شده و به اجرا در آید. به بیان دیگر این طراحی مناسب مشوق‌هاست که باعث جلوگیری از تقلب و رفتارهای مجرمانه در شبکه‌های رمز ارزی می‌شود.

برای مثال مکانیزم اثبات انجام کار یا PoW در طراحی بیت‌کوین هم امنیت و صحت اطلاعات ذخیره شده در شبکه را تضمین می‌کند و هم یک سیستم تشویقی برای حفظ انگیزه‌های مشارکت‌کنندگان در شبکه ایجاد می‌کند. توضیح اینکه مکانیزم اثبات انجام کار دقیقا چیست، از حوصله این گزارش خارج است اما این نکته را در نظر داشته باشید که اجرایی شدن تراکنش‌ها در شبکه بیت‌کوین و اعتبار سنجی آنها توسط همین مکانیزم صورت می‌گیرد.

اجازه دهید از خود ترکیب Cryptoeconomics شروع کنیم. ترکیبی از دو واژه cryptography به معنای رمز نگاری و economics به معنای اقتصاد.

فناوری بلاکچین از توابع رمزنگاری استفاده می‌کند. تولید کلیدهای عمومی و خصوصی، هش‌کردن، امضای تراکنش‌ها و اجماع غیرمتمرکز همگی به کمک توابع رمزنگاری ممکن می‌شوند. پس رمزنگاری رکن اساسی شبکه‌های مبتنی بر بلاک‌چین است.  اقتصاد هم رکن دیگر این حوزه نوظهور علمی است.  در این جا ممکن است مقداری گمراه شویم.

در اقتصاد رمزارزمحور با  علم اقتصاد به عنوان یک کلیت سرکار نداریم. می‌دانیم که  اقتصاد مطالعه “انتخاب‌” هاست، اینکه چطور افراد و گروه‌ها به مشوق‌ها عکس العمل نشان می‌دهند. به بیان دیگر Cryptoeconomics ایجاد یک تئوری جدید برای انتخاب انسان‌ها نیست و یا اقتصاد رمزارزمحور کاربردی کردن دانش اقتصاد خرد و کلان در دنیای رمزارزها و توکن‌ها نیست.

پیشتر اشاره کردیم که اقتصاد رمزارزمحور با تئوری بازی‌ها و طراحی مکانیزم قرابت زیادی دارد. اما تئوری بازی‌ها و طراحی مکانیزم چه هستند و چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟

در تئوری بازی‌ها ما یک بازی با استراتژی‌های مشخص داریم و میخواهیم بفهمیم برای هر بازی کننده بهترین استراتژی چیست و چه نتایجی رقم خواهد اگر تمام بازیکنان این استراتژی را اتخاذ کنند. اما طراحی مکانیزم Mechanism design حوزه‌ای است که به نوعی می‌توان آن را معکوس شده تئوری بازی‌ها دانست. اجازه دهید بر طراحی مکانیزم بیشتر دقیق شویم. چرا که مهمترین قسمت در اقتصاد رمزارزمحور را شامل می‌شود.

طراحی مکانیزم Mechanism design چیست؟

طراحی مکانیسم که اولین بار توسط Leonid Hurwicz معرفی شد، فرض می‌کند که افراد شرکت‌کننده در یک بازار تمایلاتی دارند و تنها به برطرف شدن آن تمایلات فکر می‌کند. طراحی مکانیسم، فرآیند طراحی بهینه اهدافی برای یک اکوسیستم است که تمامی کاربران بتوانند تمایلات خود را دنبال کنند و کمترین میزان تضاد منافع در اکوسیستم موجود باشد.

در جامعه رمز ارزها، ساتوشی ناکاموتو بیت‌کوین را باهدف غیرمتمرکز سازی ابداع کرد. پاداش در مکانیسم بیت‌کوین جایگزینی برای قدرت مرکزی است که همین باعث نگهداری و مدیریت سیستم به‌طور مناسبی می‌شود. رفتار فردی اعضای جامعه بیت‌کوین که علایق خود را دنبال می‌کنند (استخراج بیشتر به‌منظور دریافت پاداش بیشتر) می‌تواند باعث انتفاع کل جامعه بیت‌کوین شود (امنیت بالا و خطر حمله ۵۱ درصدی کمتر)

چگونه یک اکوسیستم مبتنی بر توکن طراحی می‌شود؟

امکان ایجاد یک مدل با مشوق‌های از پیش برنامه‌ریزی‌شده‌ی‌‌ هسته و مفهوم اصلی اقتصاد توکن‌ها‌ست. به‌ بیان‌ دیگر، طراح یک مدل باید یک رفتار مناسب برای کاربران تعریف و برای هر رفتار مناسب پاداش تعیین کند. در اقتصاد توکن‌ها و مخصوصا رمز ارزها، پاداش‌ها باید به‌طور مناسب و شفاف در اختیار همه کاربران قرار گیرد. این پاداش‌ها را می‌توان به سه نوع تقسیم‌بندی کرد. توکن‌های کاربردی^[۱] که به‌منظور استفاده از برنامه یا سرویسی که بر اساس بلاک‌چین عمل می‌کند طراحی ‌شده است؛ و توکن‌های سهام^[۲] که به‌عنوان دارایی و به‌منظور جایگزین کردن با سهام یک پروژه بین سهامداران عرضه می‌شود. توکن‌های مبادله‌ای که ارتباط بین کاربران را تسهیل می‌کنند و به رشد جامعه آن رمز ارز خاص کمک می‌کنند.

ارزش یک توکن به کاربران آن و کیفیت پلتفرم آن بستگی دارد. تحقق جوامع غیرمتمرکز و خودکار در اکوسیستم رمز ارزها نیازمند وجود توکن‌هایی است که با سیاست‌های خود، رشد اقتصادی پایدار رمز ارز خود را تسهیل کند و موجب رفتار مناسب کاربران آن اکوسیستم (بر مبنای مکانیسم پاداش) شود.

چرا Cryptoeconomics پایه و اساس شبکه‌های غیرمتمرکز بلاک‌چین محور است؟

ساده برای شما بگویم، Cryptoeconomics باعث می‌شود افرادی که همدیگر را نمی شناسند و به یکدیگر اعتمادی ندارند در یک شبکه بلاک‌چینی برسر صحت اطلاعات تراکنش‌ها به اجماع برسند. بدون استفاده از کاربردهای Cryptoeconomics پروژه‌هایی نظیر بیت‌کوین و اتریوم هرگز اجرایی نمی‌شدند.

در سالهای اخیر ما از فکر کردن و خیال‌پردازی در این حوزه عبور کرده ایم و اکنون دانشگاه‌ها و مراکز مطالعاتی بسیاری در حال آموزش و توسعه اقتصادرمزارز محور هستند. وقت آن رسیده است که دوباره از آغاز با رویکردی جدیدی که از Cryptoeconomics کسب کرده‌ایم به دنیای شگفت‌انگیز رمزارزها نگاهی دوباره بیندازیم.

[۱] Utility Tokens

[۲] Asset Tokens