در این مقاله به معرفی کوتاه، بررسی مزایا و معایب و ارائه خلاصه­‌ای از ویژگی­‌های اکسچنج­‌های متمرکز و نامتمرکز می‌­پردازیم.

صرافی­‌های رمزارزی

یک صرافی رمزارزی (cryptocurrency exchange) مکانی­ست که می‌­توانید با استفاده از آن دارایی­‌های رمزارزی خود را مبادله کنید. هر صرافی رمزارزی، قوانین و ویژگی­‌های مخصوص به خود را دارد اما امکان مبادله تعداد زیادی از رمزارزهای شناخته شده در تمام آن‌ها وجود دارد.

در یک تقسیم‌­بندی کلی، صرافی­‌های رمزارزی از دو نوع متمرکز (centralized) و نامتمرکز (decentralized) تشکیل شده‌­اند. در این مقاله به معرفی صرافی­‌های متمرکز و نامتمرکز و تفاوت بین آن‌ها می­‌پردازیم. بعد از مطالعه این مطلب و بررسی ویژگی‌­های این دو نوع صرافی، می‌­توانید پلتفرم مبادلات رمزارزی را بر اساس اولویت­‌های خود انتخاب کنید.

صرافی­‌های متمرکز

صرافی متمرکز (centralized cryptocurrency exchange)، پلتفرمی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتالی (رمزارزها) است. در صرافی­‌های متمرکز، برای خرید و فروش دارایی­‌های خود باید به یک واسطه اطمینان کنید. مبادلات انجام شده در یک صرافی متمرکز، امکان ردگیری در بلاکچین را ندارد زیرا هنگام معامله و استفاده از یک پلتفرم صرافی متمرکز، تراکنشی در بلاکچین صورت نمی­‌گیرد. برای استفاده از صرافی­‌های متمرکز، باید اطلاعات شخصی خود را جهت تایید (KYC) در اختیار صرافی قرار دهید. همچنین اگر شرکتی باشید که قصد استفاده از یک پلتفرم معاملات را دارید، جهت تایید اطلاعات و انجام مبادله باید اطلاعات شرکت خود را در اختیار صرافی بگذارید. هر چقدر اطلاعات شما جامع­‌تر باشد، امکان برداشت (withdraw) میزان بیشتری از دارایی را خواهید داشت.

اکسچنج‌­های بایننس، کوین­بیس و کراکن چند نمونه از بزرگ­ترین و شناخته شده‌­ترین صرافی­‌های متمرکز رمزارزی در سراسر دنیا هستند.

صرافی‌­های نامتمرکز

یک صرافی نامتمرکز (decentralized cryptocurrency exchange)، شباهت‌­های زیادی به یک صرافی متمرکز دارد. اما تفاوت­‌های قابل توجهی نیز بین این دو وجود دارد. مهم‌ترین تفاوت صرافی نامتمرکز با نمونه متمرکز در این است که در صرافی نامتمرکز، خبری از واسطه نیست و تمام دارایی­‌ها و اطلاعات مربوط به حساب و دارایی­‌های کاربر در بلاکچین ذخیره می‌­شود.

نحوه کارکرد یک صرافی نامتمرکز

کاربر صرافی نامتمرکز معادل توکن­‌های خود، پراکسی توکن (توکن­ جایگزین مورد استفاده در یک بلاکچین مشخص) دریافت می­‌کند. رمزارزهای واقعی پشتوانه این پراکسی توکن­‌ها هستند. کاربر می‌­تواند توکن­‌های خود را با هر یک از دارایی­‌های موجود در صرافی‌­های نامتمرکز خرید و فروش و مبادله کند. سفارش تکمیل شده‌­ی کاربر و تمام پروسه­‌های معامله در بلاکچین ثبت می­‌شود. هر توکنی که از طریق مبادله دریافت می­‌شود قابل معامله با رمزارزهای واقعی است.

پارامترهای مهم برای مقایسه تفاوت صرافی متمرکز و نامتمرکز

تفاوت صرافی­ متمرکز و نامتمرکز در پارامترهای مختلفی دیده می‌شود که در این قسمت به مهم‌ترین موارد اشاره خواهیم کرد.

حجم مبادلات روزانه

اولین تفاوت صرافی متمرکز و نامتمرکز در حجم مبادلات روزانه است. حجم مبادلات روزانه در صرافی­‌های متمرکز بسیار بیشتر از صرافی­‌های نامتمرکز است. به عنوان مثال (در زمان نگارش این مطلب) حجم مبادلات ۲۴ ساعت گذشته در صرافی متمرکز بایننس بیش از ۲۱ میلیارد دلار بوده در حالی که بیشترین حجم معاملات مربوط به صرافی نامتمرکز یونی­سواپ در ۲۴ ساعت گذشته، کمی بیش از ۸۲۵ میلیون دلار بوده است.

کنترل

در یک صرافی متمرکز، اطلاعات حساب و دارایی اشخاص توسط پلتفرم کنترل و آنالیز می­‌شود. در مقابل در یک صرافی نامتمرکز کنترل حساب و دارایی، با شخص کاربر است. این موضوع، پیچیدگی­‌های زیادی را به همراه دارد که در نهایت باعث محبوبیت زیاد اکسچنج­‌های نامتمرکز بین کاربران رمزارزها شده است. به عنوان مثال برای استفاده از صرافی متمرکز کوین­بیس باید اطلاعات شخصی و سازمانی خود را در اختیار صرافی قرار دهید، اما برای استفاده از اکسچنج نامتمرکز MDEX، بلافاصله بعد از اتصال کیف پول خود به این پلتفرم، امکان تبادل فراهم می­‌شود.

امنیت

یکی از چالش­‌های شناخته شده در مورد صرافی­‌های متمرکز، موضوع هک شدن دارایی­‌های کاربران است. امکان هک شدن دارایی‌­های کاربر در صرافی­‌های متمرکز زیاد است و علیرغم تمام تلاش‌­هایی که برای حفظ امنیت حساب کاربران در صرافی­‌های متمرکز صورت گرفته، این مسئله در طول زمان بارها اتفاق افتاده است. به گزارش کوین­دسک تنها در سال ۲۰۱۸ هکرها توانسته­‌اند بیش از ۱ میلیارد دلار از صرافی­‌های متمرکز را به سرقت ببرند. اما در اکسچنج­‌های نامتمرکز موضوع متفاوت است. صرافی­‌های نامتمرکز از امنیت بیشتری نسبت به صرافی­‌های متمرکز برخوردار هستند. دلیل اصلی این مسئله این است که برای استفاده از پلتفرم­‌های مبادلاتی نامتمرکز نیازی به ارسال پول  دارای به حساب یک شخص یا مرکز دیگری وجود ندارد و دارایی‌­ها به صورت مستقیم (با استفاده از فناوری بلاکچین) بین طرفین معامله منتقل می­‌شود.

محبوبیت

محبوبیت دیگر تفاوت صرافی متمرکز و نامتمرکز است. در حال حاضر محبوبیت صرافی­‌های متمرکز بیشتر از صرافی­‌های نامتمرکز است. عمده‌­ترین دلایل این موضوع زیرساخت­‌های قوی و نقدینگی موجود در صرافی‌های متمرکز است. صرافی‌­های متمرکز امکانات زیادی را از نحوه معامله تا نحوه ثبت سفارش در اختیار کاربر قرار می­‌دهند. در مقابل، صرافی‌­های نامتمرکز از امکانات و ویژگی­‌های محدودتری برخوردار هستند. از همین جهت استفاده از این پلتفرم­‌ها در بین تریدرها کمتر از سرویس‌­های متمرکز است.

هرچند در طول زمان و با افزایش تعداد صرافی­‌های نامتمرکز، محبوبیت DEX ها نیز به شکل قابل توجهی افزایش یافته است.

هزینه­‌ها

استفاده از صرافی‌­های متمرکز، هزینه‌­های زیادی برای کاربران به همراه دارد. این هزینه‌­ها با توجه به میزان کارایی و ویژگی‌­های ارائه شده توسط یک صرافی متمرکز برای کاربر متفاوت است. در مقابل، استفاده از صرافی‌­های نامتمرکز برای انجام معاملات رمزارزی در بلاکچین در اغلب موارد بدون هزینه و یا با هزینه بسیار کم امکان­‌پذیر است.

قابلیت­‌ها/ویژگی­‌ها

صرافی­‌های متمرکز در مقایسه با صرافی­‌های نامتمرکز از ویژگی­‌های بیشتری برخوردار هستند. در یک صرافی متمرکز کاربران می­‌توانند از ویژگی­‌های مارجین، ابزارهای مدیریت ترید و ثبت انواع سفارشات پیشرفته استفاده کنند. صرافی­‌های نامتمرکز روش‌­های محدودی در انواع ترید را ارائه کرده و از ویژگی‌های پیشرفته‌­تری مثل مارجین تریدینگ بی بهره هستند.

قانون­گذاری

قانون‌­گذاری صرافی‌­های متمرکز به مراتب ساده­‌تر از صرافی­‌های نامتمرکز است. صرافی‌­های متمرکز به اخذ مجوزهای قانونی (مرتبط با منطقه جغرافیایی خود) نیاز دارند و باید به قوانین مربوطه پایبند باشند. در مقابل، قانون­‌گذاری صرافی­‌های نامتمرکز (به دلیل نحوه کارکرد و توزیع در بلاکچین) کار بسیار پیچیده­‌ای ست. این به آن معنی­ست که اگر قوانین یک کشور کارکرد صرافی­‌های متمرکز را ممنوع کند، صرافی­‌های نامتمرکز به کار خود ادامه خواهند داد.

نقدینگی

صرافی‌­های متمرکز از نقدینگی بیشتری در مقایسه با نمونه‌­های نامتمرکز برخوردار هستند. علت این موضوع، ثبت سفارش­‌های ویژه توسط کاربران بر اساس روند بازار در صرافی­‌های متمرکز است. بنابراین در صورتی­‌ که تقاضایی برای یک دارایی وجود داشته باشد، کاربران اقدام به خرید و فروش آن دارایی می‌­کنند. همچنین بازارسازها نقدینگی زیادی را وارد صرافی‌­های متمرکز می­‌کنند. صرافی­‌های نامتمرکز به خاطر استقبال کمتر و زمان­بر بودن پروسه تکمیل سفارش، از نقدینگی کمتری برخوردار هستند.

سرعت

آخرین تفاوت صرافی متمرکز و نامتمرکز مربوط به سرعت است. تکمیل سفارش در صرافی‌­های متمرکز در کسری از ثانیه صورت می­‌گیرد؛ در حالی که میانگین زمان تکمیل سفارش برای صرافی­‌های نامتمرکز به ۱۵ ثانیه می­‌رسد. در برخی از صرافی‌­های نامتمرکز این زمان به یک دقیقه هم می‌­رسد که در مقایسه با صرافی­‌های متمرکز بسیار زیاد است.

یک صرافی متمرکز و یک صرافی نامتمرکز

بایننس یک نمونه جامع از صرافی متمرکز و یونی­سواپ یک نمونه و مثال خوب از صرافی نامتمرکز است. در این قسمت به صورت خلاصه، به معرفی و مقایسه این دو صرافی می­‌پردازیم.

بایننس

صرافی بایننس یک پلتفرم مبادلات ارز دیجیتال و صرافی متمرکز رمزارزی­ست که در سال ۲۰۱۷ توسط Changpeng Zhao راه‌­اندازی شد. این صرافی به دلیل هزینه­‌های کم، سرعت بالا، نقدینگی زیاد و پشتیبانی از بیش از ۵۰۰ آلت­کوین به محبوبیت زیادی بین هواداران رمزارزها دست یافته است. صرافی متمرکز بایننس، یک نمونه خوب و کامل از اکسچنج‌­های متمرکز است. کاربران این صرافی می‌­توانند با استفاده از قابلیت­‌های و ویژگی­‌های موجود در پلتفرم بایننس برای سرمایه­‌گذاری­‌های خود تصمیم‌­گیری کنند. بایننس همچنین از بلاکچین خود استفاده کرده و از توکن بومی خود با نام BNB بهره­‌مند است. در حال حاضر بایننس وب‌سایتی به نام LaunchPad را راه­‌اندازی کرده است. در ماه مارس ۲۰۲۱، ۴۲ پروژه از طریق این وب­‌سایت کار خود را آغاز کرده‌­اند.

بایننس توانسته با استفاده از ویژگی­‌های امنیتی پلتفرم خود ۱.۴ میلیون سفارش را در ثانیه تکمیل کند.

یونی­سواپ

یونی­سواپ، مجموعه‌­ای از برنامه­‌های کامپیوتری­ست که توسط بلاکچین اتریوم و برای تبدیل آنی توکن­‌ها به یکدیگر، مورد استفاده قرار می­‌گیرد. تریدرها بدون نیاز به شناخت و داشتن اعتماد به یکدیگر می‌­توانند دارایی­‌های خود را بایکدیگر مبادله کنند. همچنین هر شخصی می‌­تواند رمزارز خود را به صورت رزرو در اختیار استخرهای نقدینگی صرافی بگذارد. آنها در ازای این کار، می‌­توانند از محل دریافت هزینه (exchange’s fee)، درآمد کسب کنند. تاکنون یونی­سواپ یکی از موفق­‌ترین پروژه­‌های دیفای (اقتصاد نامتمرکز) در صنعت رمزارزها­ بوده است.

این صرافی یک پلتفرم اپن-سورس، نامتمرکز و مقاوم در برابر سانسور است که به هیچ شخص یا نهادی وابسته نیست. یونی­سواپ یک پلتفرم آزاد است که در آن محدودیت و هزینه­‌ای برای لیست شدن در صرافی وجود ندارد.

مقایسه بایننس با یونی­سواپ

اکسچنج­‌های بایننس (صرافی متمرکز) و یونی­سواپ (صرافی غیر متمرکز)، دو صرافی پرطرفدار و محبوب رمزارزی­‌اند که علاوه بر ویژگی­‌های مشترک، هر یک مزایا و معایب خود را داشته و از قابلیت­‌های متفاوتی نیز بهره می‌­برند. یونی­سواپ یک صرافی نامتمرکز و یک پلتفرم بازارساز خودکار (AMM) است. در مقابل بایننس یک اکسچنج متمرکز، با کارکردی متفاوت است. هر یک از این صرافی‌­ها نیازهای متفاوتی از سرمایه‌­گذاران و تریدرها را برآورده می­‌سازند.

مقایسه و انتخاب یکی از این پلتفرم­‌ها برای انجام مبادلات کار سختی­ست و برای استفاده از تمام ویژگی­‌های مبادلات رمزارزی، استفاده از هر دو پلتفرم پیشنهاد می­‌شود. اما به عنوان یک قاعده کلی، شاید بهترین روش برای انتخاب یک صرافی رمزارزی، اولویت­‌بندی هر کاربر با توجه به نیازهای شخصی خود باشد.

کاربران یونی­سواپ برای انجام ترید، سرمایه­‌گذاری، مشارکت در استخرهای نقدینگی و استفاده از بخش­‌های مختلف و … نیاز به دریافت تایید از هیچ بخشی ندارند. هر کاربری با اتصال به اینترنت و یک کیف پول اتریوم امکان استفاده از این پلتفرم را خواهد داشت. این صرافی برای کاربران مناطقی که سرمایه­‌های آن در کنترل بخش­‌های دولتی­ست، انتخابی مناسب به حساب می­‌آید.

در مقابل صرافی بایننس، (به لحاظ حجم مبادله و تعداد کاربر) بزرگ­‌ترین صرافی رمزارزی دنیاست که از هزینه‌­های مبادلاتی اندک، رسیدگی به امور مشتریان و جواب‌گویی به کاربران به صورت ۲۴ ساعته، پشتیبانی از صدها رمزارز شناخته شده، استفاده از ویژگی­‌های متعدد برای سرمایه­‌گذاری، قابلیت ثبت سفارش به روش‌­های مختلف و ویژگی­‌های فراوان دیگر برخوردار است.

خلاصه­‌ای از این نوشته

صرافی­‌های متمرکز به مکانی گفته می­‌شود که کاربران با قراردادن اطلاعات شخصی و دارایی­‌های خود در اختیار یک پلتفرم مبادلاتی، اقدام به خرید، فروش و مبادله رمزارزها می‌­کنند. صرافی­‌های نامتمرکز پلتفرم­‌های مبادلاتی رمزارزی هستند که کنترل (نسبتا) کاملی از مبادلات را در اختیار کاربر قرار می­‌دهند.

تفاوت صرافی متمرکز و غیرمترمرکز

در بحث تفاوت­‌ صرافی ها یا اکسچنج‌­های متمرکز و نامتمرکز، جزییات زیادی مطرح است که مهم‌ترین عناوین آن عبارتند از:

– کنترل
– امنیت
– محبوبیت
– هزینه­
– ویژگی­‌ها
– قانون­‌گذاری
– نقدینگی
– سرعت

مزیت­‌های صرافی­‌های متمرکز

– رابط کاربری ساده و آسان
– نقدینگی مناسب
– سرعت بسیار بالا
– ارائه ویژگی­‌ها و ابزارهای کاربردی متعددی مثل مارجین تریدینگ و …

معایب صرافی­‌های متمرکز

– کنترل دارایی توسط اکسچنج
– قرارگرفتن دارایی در خطر حملات هکرها
– در اختیار گرفتن اطلاعات شخصی و هویتی کاربران توسط صرافی

مزیت­‌های صرافی­‌های نامتمرکز

– عدم نیاز به اعتماد به اشخاص و یا برنامه­‌های واسطه
– عدم دخالت دولت­‌ها، قوانین و نظارت­‌های سازمانی
– عدم نیاز به انجام KYC و آپلود مدارک شخصی
– امنیت بیشتر و کاهش احتمال هک شدن دارایی
– کاهش هزینه مبادلات در تعداد مبادلات بالا

معایب صرافی­‌های نامتمرکز

– سرعت پایین
– نقدینگی نامناسب
– نبود ویژگی­‌های مشخصی مثل استاپ­لاس، مارجین تریدینگ و … برای بسیاری از تریدرها

* فعالیت در مقوله رمزارزها با خطرات و ریسک­‌های زیادی همراه است. لطفا قبل از انجام هرگونه فعالیتی در این زمینه، مطالعات خود را تکمیل کرده و بر اساس دانش و تصمیم خود وارد بازار شوید. این مقاله درباره‌ی تفاوت صرافی متمرکز و غیرمترمرکز جهت ارائه اطلاعات به افراد علاقه­‌مند در مقوله رمزارز تهیه شده و نباید مبنای تصمیم‌­گیری جهت سرمایه­‌گذاری کاربران در نظر گرفته شود.

منابع:

Sources: ۱, ۲, ۳, ۴, ۵